|
İÇİNDEKİLER EXCEL ÖĞRENİYORUZ 2 "Word sizi pek fazla zorlamamıştı. Biraz zaman ayırırsanız Word'ü tüm detayları ile öğrenirsiniz. Ama Excel çok daha karmaşık bir program. Üstelik kullanım alanları çok geniş olabilir." Bugün Excel öğrenmeye başlayacaktık. İşin başından gözlerini korkutmak istemiyordum, ama Excel'i tüm işlevleri, tablolama, veri tabanı ve makro özellikleri ile öğretmek, öyle 4 güne sığdırılabilecek bir şey değildi. Zaten onlar da raporlarında Excel'in ancak %20'sini kullanabileceklerdi. Bu yüzden Word'de olduğu gibi bir yöntem izleyip, verimli çalışabilmeleri ve hesap tablolarını düzenleyebilmeleri için pratik püf noktaları öğretecektim. Amacım, raporlarını bir an önce hazırlamalarını sağlamaktı. Excel'in karmaşık detaylarını PC World'de sürekli yayınlanan Excel sayfalarını takip ederek öğrenebilirlerdi. "Hücrelere veri girmeyi, basit fonksiyonları kullanmayı biliyoruz" dedi Elif, "Ama bunlar yeterli değil. Tabloları Word belgelerinin içine yerleştirmek, grafikler hazırlamak, sorunsuz yazıcı çıkışları almak istiyoruz." "Korkmayın, benimle işiniz bittiğinde, dört dörtlük bir rapor hazırlayabilecek durumda olacaksınız. Sabırsızlandığınızı görüyorum. Öyleyse hemen başlayalım…" 2 ÖZEL BİR EXCEL 2 52. Excel'de çalışırken belgelerimizin belirli aralıklarla otomatik olarak kaydedilmesini sağlayabilir miyiz? Araçlar*İçine Ekle (Tools*Add-Ins) komutunu çalıştırın. Ekrana gelen diyalog kutusunda Otomatik Kaydet (AutoSave) seçeneğini işaretleyip Tamam düğmesine basın. Artık Araçlar (Tools) menüsünü açtığınızda Otomatik Kayıt (AutoSave) seçeneğinin eklendiğini göreceksiniz. Bu komutu çalıştırınca ekrana Otomatik kaydetme ayarlarını yapabileceğiniz bir diyalog kutusu gelecektir. Otomatik kaydetme aralığı ve buna benzer diğer bir sürü seçeneği buradan ayarlayabilirsiniz. 53. Excel tablolarımı kağıda dökerken üstbilgi ve altbilgi alanlarında değişik, kendime özel bilgiler yazdırmak istiyorum. Örneğin basılan sayfanın başlığı, sayfayı hazırlayan kişinin adı vs.. gibi. Bunu nasıl başarabilirim? Excel5.0 ile çalışma sayfalarınızı kağıda dökerken alt tarafa özel bilgiler yazdırmak istiyorsanız, Dosya*Sayfa Yapısı (File*Page Setup) komutunu çalıştırın. Ekrana gelecek olan diyalog kutusunun Üstbilgi/Altbilgi (Header/Footer) sekmesine gidin. Burada üstbilgi (header) ve altbilgi (footer) alanlarını özelleştirebilir, bu alanlara yazılacak olan bilgileri aşağı doğru açılan listelerden seçebilirsiniz. Excel 95 sizin için bir dizi seçenek hazırlamıştır. Bu seçenekler arasında kendinize uygun olan seçeneği bulamazsanız Özel Üstbilgi (Custom Header) veya Özel Altbilgi (Custom Footer) düğmelerinden birine basıp ekrana gelecek olan diyalog kutusunda istediğiniz özel ayarı yapabilirsiniz. 54. Bir hücreye yazdığımız rakamlar bazen ondalık kesir basamaklı, bazen TL eklenmiş olarak görünüyor. Bazen de yazdıklarım tarihe dönüşüveriyor. Bunun nedeni nedir? Bunun nedeni, seçtiğiniz hücrelerin biçiminin kullanma amacınızdan farklı biçimlenmiş olması. Bu durumu düzeltmek için, hücre veya hücreleri seçin, sağ fare tuşu ile üzerine tıklayıp Hücreleri Biçimle (Format Cells) komutuna tıklayın. Karşınıza gelen diyalog kutusunun Sayı (Number) bölmesindeki listede, Genel, Sayı, Para Birimi, Tarih, Zaman gibi seçenekler göreceksiniz. Bunlar hücrenin biçimini belirler. Bu diyalog kutusunun sağındaki pencere içinde ise bu biçimlerin farklı türleri yer alır. Her birinin üzerine geldiğinizde açıklaması diyalog kutusunun üzerinde görünür, ama bir örnek vererek konuyu daha iyi açıklayalım: Hücreye yazdığımız rakamın ondalık kesirden sonra iki hanesinin görünmesini istiyorsak, Hücreleri Biçimle diyalog kutusunda Sayı seçeneğini seçin; Ondalık Yerleri (Decimal places) kısmına 2 yazın. Excel ondalık kesrini virgül (,) olarak gösterir. Buradaki 1000 Ayracı Kullan (Use 1000 Seperator) seçeneğini işaretlerseniz, rakam sondan itibaren üçer hanede bir nokta (.) ile ayrılacaktır (örneğin 345 bin, 345.000,00 olarak gösterilir). 55. Para birimi girdiğimiz hücrelerde hep TL çıkıyor. Bazen para birimi olarak ABD doları da ($) kullanıyoruz. Hücre biçimlerini kendimiz belirleyemez miyiz? Default para birimini Windows 95 belirler. Bunu Denetim Masası*Bölgesel Ayarlar*Para Birimi (Control Panel*Regional Settings*Currency) bölmesinden değiştirebilirsiniz. Ancak yapacağınız değişiklik tüm belgelerinizi etkiler. Bazı hesap tablolarında TL, bazılarında $ işareti kullanacaksanız, Excel size hücreleri özel olarak biçimleme seçeneği sunar. Özel biçimlemek istediğiniz hücreleri seçip üzerlerine sağ fare tuşu ile tıklayın ve Hücreleri Biçimle*Sayı (Format Cells) komutunu çalıştırın. Karşınıza gelen diyalog kutusunun Sayı (Number) bölmesine girip listeden İsteğe Uyarlanmış'ı (Custom) seçin. Tür (Type) kısmının altındaki listede bazı hazır rakam formatları göreceksiniz. Bunlardan sizin için uygun olanını seçin. Örneğin seçtiğiniz hücrede 3455 yazıyorsa ve listeden #.##0,00 seçeneğini işaretlemişseniz, gerçek rakam 3.455,00 olarak görünecektir. Rakamınızın nasıl görüneceğini diyalog kutusunun Örnek (Sample) kısmında görebilirsiniz. Son olarak Tür kısmında görünen biçimin sonuna bir boşluk bırakıp $ işaretini yazın. Tamam düğmesine tıkladığınızda hücrede 3.455,00 $ yazdığını göreceksiniz. 56. Excel'i her açtığımda yazıtipi, üstbilgi ve altbilgi alanları, kenar boşlukları, kılavuz çizgileri default olarak geliyor. Bu default değerleri değiştiremez miyiz? Bu ayarların bazılarını Araçlar*Seçenekler (Tools*Options) komutu ilke açılan diyalog kutusunun çeşitli bölmelerinden değiştirebilirsiniz, ancak hepsini değil. Bunun daha değişik bir yolu var: Excel'de yeni bir kitap (workbook) açın ve yazıtipinden, altbilgi ve üstbilgi alanlarına, kenar boşluklarından kılavuz çizgilerinin görünüp görünmeyeceğine her şeyi istediğiniz gibi düzenleyin. Sonra bu kitabı Excel programınızın bulunduğu klasörün altındaki XLStart klasörüne KİTAP.XLT adıyla kaydedin. (İngilizce Excel 95 kullanıyorsanız bu dosyayı BOOK.XLT adıyla kaydedin.) Artık Excel'i her açtığınızda kendi belirlediğiniz default değerlerle karşılaşacaksınız. 3 BUNLARI DA BİLİN! 57. Excel Sayfasız Açılsın. Excel'i her açtığınızda, karşınıza boş bir kitap sayfası gelir. Mevcut bir Excel dosyasını açacaksanız, bu sayfa boşu boşuna açılmış olur. Excel'in sayfasız olarak açılmasını istiyorsanız, masaüstünde bir Excel kısayolu yaratın. Bu kısayola sağ fare tuşu ile tıklayıp Özellikler (Properties) komutunu çalıştırın. Kısayol (Shortcut) bölmesinin Hedef (Target) kısmında yazılı program yolunun sonuna /E parametresini ekleyin. 58. Ondalık ve Basamak Ayraçları. Excel'de ondalık ayracı default olarak virgül (,), binlik hane ayracı nokta (.) işaretleri ile gösterilir. Aslında bunu Windows 95 belirler. Ondalık ayracının nokta, binlik basamak ayracının virgül olmasını istiyorsanız, Windows 95'te Denetim Masası*Bölgesel Ayarlar*Sayı (Control Panel*Regional Settings*Number) bölmesine girin. Aradığınız ayarları burada bulacaksınız. 59. Sayfalara İsim. Bir Excel çalışma kitabının sayfaları Sayfa1, Sayfa2,… olarak isimlendirilmiştir. Bunlara özel bir isim vermek istiyorsanız sayfa sekmesinin üzerine çift tıklayın, yeni sayfa ismini girip Tamam düğmesine tıklayın. 60. Özel Düğmeler. Excel araç çubuklarında bulamadığınız düğmeleri arıyorsanız, araç çubuğuna sağ fare tuşu ile tıklayıp Özelleştir (Customize) komutunu çalıştırın. Her bir kategoriyi seçtiğinizde, yan tarafta kullanabileceğiniz düğmeleri göreceksiniz. Bu düğmelerin üzerine tıkladığınızda, diyalog kutusu üzerinde açıklaması belirecek. Bu düğmeleri fare ile araç çubuğuna sürükleyip bırakabilirsiniz. 61. Belgelere Kolay Ulaşım. Excel ile hazırladığınız belgeleri belirli bir klasör altında tutuyorsanız, Dosya*Aç komutuyla direkt karşınıza bu klasörün çıkmasını isteyebilirsiniz. Bunun için Araçlar* Seçenekler*Genel (Tools*Options*General) bölmesine girin. "Varsayılan dosya yeri" (Default file location) bölmesine Dosya Aç komutu ile açılmasını istediğiniz klasörün yolunu yazın. 4 8.GÜN 4 PRATİK EXCEL PÜFLERİ 4 Müşterilerim, Excel'i daha rahat kullanabilmek için öğrendikleri özelleştirme numaralarını akşam denemiş, sabah ta raporlarını hazırlayabilmek için kafalarında pek çok soruyla gelmişlerdi. "Acele etmeyin" dedim, "bugün sırada pratik Excel püf noktaları var. Bunları da öğrenin, yarın raporunuzu düzenlemek için soracağınız sorulara geçeriz…" 62. Hücrelerde formüller kullanarak hesaplama yaptırıyoruz. Bulunan değerleri başka sayfaların başka hücrelerinde de kullanmanın pratik bir yolu var mı? Diyelim ki, Sayfa1'in D sütununa mart ayı giderlerini kalem kalem girdiniz ve sütun sonunda tüm giderleri toplayıp mart ayı giderlerini buldunuz. Bu toplamı başka hücrelerde kullanacaksanız kopyalayıp yapıştırmak yetmez; çünkü formülde hücre adresleri yeni hücrenin konumuna göre değişir; yani bir anlamda değerler değil formül kopyalanır. Yapılacak iş, formülü değil hücre adresini kopyalamaktır. Örneğin mart ayı toplamı, Sayfa1'in D5 hücresinde ise bunu başka bir sayfadaki başka bir hücreye kopyalarken =Sayfa1!D5 formülünü kullanmanız gerekir. Bunun pratik yolu ise, kaynak alınacak hücrelere bir ad vermektir. Örneğin, orijinal mart ayı toplamının bulunduğu hücreyi seçip Ekle*Ad*Tanımla (Insert*Name*Define) komutunu çalıştırırsanız, karşınıza Ad Tanımla (Define Name) diyalog kutusu çıkar. Çalışma kitabındaki adlar (Names in workbook) kısmına bir ad girin (örneğin mart_toplam). Burada sözcükler arasında boşluk bırakmamaya dikkat edin. Tamam düğmesine tıkladığınızda o hücrenin bir ismi olur. Artık o çalışma kitabının herhangi bir sayfasında herhangi bir hücreye =mart_toplam yazdığınızda, orijinal hücredeki mart ayı toplamı görünecek. 63. Excel'de formüller kullandığımızda, hücrelerde bazen hata mesajları çıkıyor. Bunların anlamı nedir? O halde size hata mesajlarının anlamını açıklayalım. 4 #SAYI/0! (#DIV /0!) Formülünüz bir sayıyı sıfıra bölmeye veya bölme işlemi için boş bir hücreye göndermeye çalışıyor. Bildiğiniz gibi bir sayı sıfıra bölünemez. 4 #AD? (#NAME?) Formül, çalışma tablosunda bulunmayan bir alan adına başvuru yapıyor. Hücrelerinizi adlandırdıysanız, yazım yanlışı yapmış ta olabilirsiniz. 5 #YOK! (#NULL?) Formülde hücre başvurularını bağımsız değişkenlerden ayırmak için virgül veya noktalı virgül kullanmanız gereken yerlerde boşluk kullandığınızı gösterir. 5 #SAYI! (#NUMBER!) Formülünüzde bir sayı ile ilgili bir sorunla karşılaştığınızı gösterir. Bu, Excel formülünde yanlış türde bir bağımsız değişken veya hesaplama sonucu, çalışma sayfasında görüntülenemeyecek kadar büyük veya küçük bir değer olabilir. 5 #REF! Excel, geçersiz bir hücre başvurusu ile karşılaştığında belirir. Bu, formül içinde başvurulmuş bir hücreyi sildiğinizde veya üzerine başka bir hücre yapıştırdığınızda olabilir. 5 #DEĞER! (#VALUE!) Bir formülde yanlış türde bir bağımsız değişken, yanlış tür bir işlem kullandığınızda veya metin girişi içeren hücrelere başvuru yapan matematik işlemler yapmaya kalkıştığınızda belirir. 64. Word'de büyük harflerle yazdığımız sözcükleri küçük, küçük harflerle yazdıklarımızı büyük yapmayı öğrenmiştik. Excel'de bunun için bir kısayol tuş kombinasyonu yok mu? Bunun için bir klavye kombinasyonu yok ama yaratacağınız iki ufak makro ile bu işi kendiniz halledebilirsiniz. Metni büyük harfli yapmak için şu makroyu kullanın: 5 Sub BuyukHarf() 5 For Each c In Selection.Cells 5 c.Value=Ucase$(c.Value) 5 Next c 5 End Sub 5 Metni küçük harf yapmak içinse şu makroyu kullanın: 5 Sub KucukHarf() 5 For Each c In Selection.Cells 5 c.Value=Lcase$(c.Value) 5 Next c 5 End Sub 5 Bu makroları kullanmak için, içindeki sözcükleri değiştirmek istediğiniz hücreleri seçin ve makroyu çalıştırın. İsterseniz bu makroları araç çubuğuna düğme olarak da atayabilirsiniz. (Makro yaratmayı bilmiyorsanız, bkz. 95 no'lu püf noktası.) 65. Excel'de Otomatik doldurma özelliği olduğunu duydum. Bu nasıl çalışıyor? 6 Excel, haftanın günlerini, ayları ve rakamları otomatik doldurabilir. Örneğin bir hücreye Ocak yazın; bu hücreyi seçili duruma getirip sağ alt köşesindeki noktayı fare ile çekiştirerek seçili alanı sütunun altına doğru 4-5 hücre genişletin. Diğer hücrelerin (Şubat, Mart, Nisan,…) olarak dolduğunu göreceksiniz. Rakamlarda ise en az iki veri girişi gerekir. Örneğin bir sütunda ilk hücreye 1, ikinci hücreye 2 yazıp aynı işlemi yaparsanız, geri kalan hücreler (3, 4, 5,…) olarak dolar. Bu tür verilerde ilk iki hücreye birer atlamalı doldurma yaparsanız (örneğin 1 ve 3 ya da Ocak, Mart) otomatik doldurma işlemi de birer atlamalı devam eder (1, 3, 5, 7, 9… veya Ocak, Mart, Mayıs,… gibi). Sadece gün, ay ve rakamlarla da sınırlı değilsiniz. Otomatik doldurulacak serileri kendiniz tanımlayabilirsiniz. Bunun için Araçlar*Seçenekler*Özel Listeler (Tools*Options*Custom Lists) bölümüne girip YENİ LİSTE seçeneğini işaretleyin ve Liste Girdileri (List entries) kısmına serinizi yazıp Ekle (Add) düğmesine tıklayın. 6 66. Excel'de seçili bir sütunu nasıl başka bir sütuna taşırım? 6 Excel'de belirli bir hücre alanını seçtiyseniz, bu alanın etafında bir kontur çizgisi oluşur. Fare imlecini bu kontur çizgisinin üzerine getirdiğinizde, imleç ok işareti halini alır. Bu imleçle bir hücre alanını boş bir alana sürükleyip bırakabilirsiniz. Böylece veriler bir alandan başka bir alana taşınmış olur. Ama sürüklediğiniz alan dolu ise, buradaki verilerin silineceği uyarısı ekrana gelir. Bu işlemi yaparken 67. Elimizde pound, Fahrenhaeit, galon gibi metrik sistemde kullanılmayan birimler cinsinden değerler var. Bunları Excel'de kolayca metrik sisteme dönüştürebilir miyiz? 6 Evet. Ama önce Araçlar*İçine Ekle (Tools*Add-Ins) komutu ile çıkan diyalog kutusundan Çözümleme Araç Paketi'ni (Analysis ToolPak) işaretleyip bu modülün yüklenmesini sağlamalısınız. Bu işlem tamamlandıktan sonra ÇEVİR (CONVERT) fonksiyonunu kullanarak birimleri dönüştürebilirsiniz. Aşağıda sırasıyla libreyi kilograma, Fahrenheit'ı Celcius'a, litreyi galona, watt'ı beygirgücüne dönüştürmek için verdiğimiz 4 örnek fonksiyonlara bakabilirsiniz. Bunlarda rakam yerine hücre adresi yazarsanız o hücredeki rakama göre işlem yapılır. Diğer birimlerin nasıl kullanılacağını Excel Yardım dosyalarında ÇEVİR (CONVERT) sözcüğünü aratarak bulabilirsiniz. 6 =ÇEVİR(1; "lbm"; "kg") 6 =ÇEVİR(78; "F"; "C") 6 =ÇEVİR(C12; "lt"; "gal") 6 =ÇEVİR(30; "w"; "h") 6 68. Bir sayının iptal edildiğini göstermek için Bir Excel hücresinin üzerini bir köşeden bir köşeye çizmemiz gerekiyor. Ama hücrenin boyutunun değiştiğinde çizginin de boyunun buna göre hizalanmasını istiyoruz. 7 Çizim (Drawing) araç çubuğunu açın. Bu araç çubuğu üzerindeki Çizgi (Line) düğmesine tıklayın. Fare imleci bir artı işaretine dönüşecektir. Diyagonal olarak çizeceğiniz hücrenin üzerine gelin, klavyeden BUNLARI DA BİLİN! 7 69. Hücreyi Metne Uydurmak. Excel'de yazdığınız bir metnin yazıldığı hücreye tamı tamına uymasını sağlamak için Biçim*Sütun*En Uygun Genişlik (Format*Column*AutoFit) komutunu kullanabilirsiniz. Bu işlemin en pratik yolu ise, metni girdikten sonra fare imlecini hücrenin bulunduğu sütunun başlığına götürüp, sağ hücre sınırı üzerine çift tıklamaktır. Aynı şey satırlar için de geçerlidir. 7 70. Sayfalar, Sayfalar. Excel durum çubuğu tüm sayfaları aynı anda görüntülemeye yetmez. Tüm sayfaları görmek için durum çubuğunun sağındaki sola sağa kaydırma düğmelerinin üzerine sağ fare tuşu ile tıklayın ve istediğinizi seçin. 7 71. Otomatik Toplam. Bir sütundaki tüm değerleri toplamını o sütunun altındaki hücreye yazdırmak istiyorsanız, bu hücreye gelip araç çubuğundaki Otomatik Toplam (üzerinde sigma simgesi var) düğmesine tıklayabilirsiniz. Klavyeyi tercih edenler ise 72. Enter Tuşunu Kontrol Edin. Excel'de bir hücreye yazdıktan sonra 73. Hızlı Kopyalama. Bir hücrenin içeriğini bir alttaki hücreye kopyalamak istiyorsanız, alt hücreye gidip 74. Formül Kopyalama. Aynı formülü aynı anda birden fazla hücreye girmek için, hücrelerin tümünü seçin, formülü yazın ve 75. Büyük Alanları Seçmek. Büyük bir veri alanını fare ile kaydırarak seçmek yerine bir anda geniş bir seçili alan oluşturabilirsiniz. Bunun için 8. GÜN 7 TABLOLARIMIZI DÜZENLEYELİM 8 İşlerinin yavaş yavaş yoluna girdiğini gören Elif ve Tamer artık birbirlerine dargın görünmüyorlardı. Eee, bunda benim katkım da yabana atılacak gibi değildi. Doğrusu, buna hayıflanayım mı yoksa, dedektifliğe yeni bir boyut eklediğimden dolayı sevineyim mi bilemiyordum. Bir ağızdan beni soru yağmuruna tuttuklarında, artık bunları düşünecek durumda değildim… 8 76. Excel'de her sütuna girdiğimiz veriler uzadıkça uzuyor. Bazen tablonun tamamını değil, belirli bir değere sahip girdileri görüntülemek istiyoruz. Bunu nasıl yaparız? 8 Bu işlemi Excel'in AutoFilter (Otomatik Süz) özelliğini kullanarak gerçekleştireceksiniz. Önce işlemi uygulayacağınız sütunları seçili hale getirin. Sonra Veri*Süz*Otomatik Süz (Data*Filter*AutoFilter) seçeneğini aktif hale getirin. Bu işlemi yaptığınızda bütün sütunların başlarına birer kutucuk konacaktır. Artık bu kutucuklardan filtreleme kriter seçeneklerinizi belirtebilirsiniz. Kutucuğa sol fare düğmesiyle bir kere tıklayın. Aşağı doğru açılan bir liste kutusu belirecektir. Burada sütundan görmek istediğiniz kriterleri belirleyebilirsiniz. Otomatik Süz seçeneğini kullanarak kriterlerinizi değişik yönlerde yöntemlerle belirleyebilirsiniz. Örneğin aşağı doğru açılan liste kutusunda Özel (Custom) seçeneğini tercih ettiğinizde, ekrana Özel Otomatik Süzme (Custom AutoFilter) diyalog kutusu gelecektir. Bu seçenek kutusunu kullanarak seçiminize büyüktür, küçüktür, eşittir, vs.. gibi seçenekleri de ekleyebilirsiniz. Ayrıca bu süzme yöntemi ile kaç girdi bulunduğunu görmek istiyorsanız, durum çubuğuna bakın. Burada belirlediğiniz kritere göre bulunan girdi sayısı yazıyor olacaktır. 8 77. Excel'de hazırladığımız tabloyu Word'e nasıl aktarırız? Bunun üç yolu var: Basit Yapıştırma (bkz. Bunları da Bilin!; xx. Tablo Yapıştırma); Gömme; ve Bağlama. Basit yapıştırma hesap tablosunun sadece bir görüntüsünü yapıştırır. Excel'de bu hesap tablosunu açıp yapacağınız değişiklikler, Word'e yapıştırılmış tabloya yansımaz. Gömme (Embedding) işleminde ise, Excel tablosunda yapacağınız değişiklikler Word'e yapıştırılmış tabloya yansımaz, ancak Word'deki tablo üzerine çift tıkladığınızda, tablo ile birlikte Word'ün araç çubuğu ve menüleri Excel'inki gibi olur ve tablo üzerinde gerekli değişiklikler yapılabilir. Gömme işlemi için şu adımları izleyeceksiniz: Excel'deki tabloyu seçip Bağlama (Linking) işlemi ise Excel'deki tabloda sonradan yaptığınız değişikliklerin, Word'e yapıştırdığınız tabloya yansımasını sağlar. Bağlama işlemi için şu adımları izleyeceksiniz: Excel'deki tabloyu seçip 78. Excel'de girdiğimiz verileri bir form halinde düzenlemek, bu forma yeni veriler girmek ve istediğimiz verileri aratmak mümkün mü? Elbette. Örneğin elimizde firma isim ve telefonlarının bulunduğu bir veritabanı olsun. Bu veritabanın tümünü seçip Veri*Form (Data*Form) komutuna tıklayın. Karşınıza aşağıdaki gibi bir form kutusu gelecek. Bu formu dBase tarzı gerçek bir veritabanı formu olarak kullanabilirsiniz. Yeni (New) komutuna tıklayarak ilgili alanlara yeni veriler eklerseniz, bunlar Excel tablonuzda en alt satıra eklenecektir. Bu şekilde büyük bir veritabanı oluşturduysanız, Ölçüt (Criteria) komutuna tıklayarak istediğiniz gibi arama yaptırabilirsiniz. 9 79. İşverenimiz satışa sunacağı bir ürün için maliyetlerini ve satış gelirlerini vermiş. Belirli bir kar elde etmek için ne kadar satış yapması gerektiğini öğrenmek istiyor. Bunu Excel'de hesaplatabilir miyiz? 9 Elbette. Bunu için Excel'in Hedef Ara (Goal Seek) özelliğini kullanacaksınız. Bunu bir örnek üzerinde anlatalım: Diyelim ki işvereninizin satış gelirlerini, giderleri ve karı aşağıda verilen tablodaki gibi olsun. Burada kar 450 milyon TL olarak gözüküyor. İşverenin hedefi ise 500 milyon TL. Araçlar*Hedef Ara (Tools*Goal Seek) komutunu çalıştırın. Hücre Ara (Set cell) kısmında sonuç almak istediğiniz hücrenin adını girin (burada $B$5, B5 hücresini tanımlıyor). Sonuç Hücre (To value) kısmına hedeflediğiniz değeri girin (burada 500 milyon). Daha sonra Değişecek Hücre (By changing cell) kısmına, bu sonucu elde etmek için değiştirmek istediğiniz hücrenin ismini girin (burada $B$1). Tamam düğmesine tıkladığımızda, 500 milyon TL kar elde etmek için, işverenin satışlardan elde ettiği geliri 2.4 milyar TL'ye çıkarması gerektiği bulunur. Elbette Değişecek Hücre kısmına $B$4 yazsaydık, bu karı elde etmek için giderlerin kaç liraya düşürülmesi gerektiği ortaya çıkardı. Hedef Ara özelliği bu küçük örnekte basit görünebilir, ancak karmaşık formüllerin kullanıldığı hücrelerde çok işe yarar. 9 80. Bazı tablolarımız, sayfayı yatay konuma getirsek bile sayfaya sığmıyor. Ne yapmalıyız? 9 Önce araç çubuğundaki Sayfa Önizleme (Print Preview) düğmesine tıklayarak sayfanın baskıdan önceki görünümüne geçin. Üstteki Kenar Boşluğu (Margins) düğmesine tıklayın. Hücrelerin ve sayfanın sınırları belli olacak; bunları çekiştirerek hem hücrelere sığmayan metinleri düzeltebilir, hem de sayfada yazılabilecek alanın boyutlarını genişletebilirsiniz. Tablonuz bir sayfaya yine sığmıyorsa Ayarla (Setup) düğmesine tıklayın. Karşınıza sayfa yapısını ve diğer sayfa ayarlarını yapabileceğiniz bir diyalog kutusu gelecek. Burada sayfanın yatay dikey ayarlarını yapabileceğiniz gibi, Sığdır (Fit to) seçeneğini işaretleyerek, tablonuzu enine ve boyuna kaç sayfaya sığdırmak istediğinizi belirleyebilirsiniz. Gerekirse Küçültme/Büyütme (Adjust to) alanına yüzde cinsinden değerler girerek tablonuzu büyütüp küçültebilirsiniz. Bu işlemler hücreleri ve yazıtipini uygun boyutlarsa getirecektir. Tabii fazla uzun bir tablo hazırlamışsanız, bunu tek sayfaya sığdırmak, yazıların okunamayacak kadar küçülmesine yol açacaktır. Fazla zorlamayın ve tablonuzu birden fazla sayfada sunmanın yollarını arayın. Ne de olsa bir kağıdın boyutları sınırlıdır. 81. Bazen sütun başlıklarını birden fazla satıra yaymam gerekiyor. Bir hücrenin içinde birden fazla satır kullanmanın yolu nedir? Sütun başlıklarınızın birinci satırda yer aldığını varsayalım. Satırın başındaki satır numarasına bir kere tıklayın ve tüm satırı seçili duruma getirin. Biçim*Hücreler (Format*Cells) komutunu çalıştırın. Ekrana gelecek olan diyalog kutusundan Hizalama (Alignment) bölümüne gidin. Bu bölümde de hücre içerisindeki metnin yatay ve dikey olarak nasıl yerleştirileceği ayarlanabilir. Bunun hemen yanındaki Metni Sar (Wrap Text) seçeneğini aktif hale getirirseniz, hücre içerisinde istediğiniz kadar satır kullanabilirsiniz. Excel hücre içerisindeki satırları otomatik olarak bir alta kaydırır. Eğer satırı istediğiniz yerde alta geçirmek istiyorsanız hücre içerisinde satırı yazarken 82. Excel hücrelerine girdiğim metinler, ekranda hücreye sığmış gözükse bile, yazıcıdan eksik çıkıyor. Ne yapabilirim? Excel'de hücre sınırlarını çekiştirerek bir metni hücreye tam sığdırdığınızı düşünebilirsiniz. Ancak emin olmayın; önce Dosya*Baskı Önizleme (File*Print Preview) komutunu çalıştırın. Tablonuzun kağıt üzerinde nasıl görüneceğini aktaran bir pencere açılacaktır. Böylece hem eksiklerinizi, hem de hücrelere sığmayan metinleri görebilir, gerekli düzeltmeleri yapabilirsiniz. 10 83. İki farklı sayfadaki hesap tablolarımı raporumuzun tek sayfasına nasıl bastırabiliriz? Diyelim ki Excel kitabınızın ilk sayfasında (Sayfa1- "Sheet1") aşağıdaki gibi bir tablo var. Sayfa2'de ise çok benzer, ancak B Grubu olarak adlandırılmış birtakım veriler olsun. B Grubu verileri A Grubu verilerinin tam altına taşınmış halde yazıcı çıkışı almak istiyorsunuz. O halde Sayfa2'ye (Sheet2) gidin. Görünüm*Araç Çubuğu*Özelleştir (View*Toolbars*Customize) düğmesine tıklayın. Kategoriler (Categories) listesinde Yardımcı (Utility) seçeneğinin üzerine gelin. Sağ tarafta, üzerinde fotoğraf makinesi simgesi olan düğmeyi araç çubuğuna sürükleyip bırakın. Bu kamera düğmesidir. Diyalog kutularını kapattıktan sonra Sayfa2'de veri girilmiş alanı seçin (Burada A1:D6) ve kamera düğmesine tıklayın. Sayfa1'e geçip bu sayfanın altındaki uygun bir hücreye (örneğimizde A8) tıklayın. Sayfa2'deki verilerin bir görüntüsü Sayfa1'in üzerine yapıştırılacaktır. 84. Excel 4.0'ın Seçenekler menüsünde yazdırma alanını belirlemeye yarayan Yazdırma Alanını Seç diye bir komut vardı. Bu komutu Excel 95'te bulamıyorum. 10 Bir Excel tablosunda istemediğiniz alanların kağıt üzerine aktarılmaması için basılacak alanı tanımlamanız gerekir. Excel 95'te de bu komut olmasına karşın menülerden kaldırılmış. Gerçi Araçlar*Seçenekler*Genel bölmesinde Excel 4.0 menüleri seçeneğini işaretleyerek eski menülere dönüş yapma şansınız var ama, Excel'i her açtığınızda tekrar tekrar bu ayarı yapmamanız için daha kısa bir yol öğreteyim: Araç çubuğu üzerine sağ fare tuşu ile tıklayıp Özeleştir'i (Customize) seçin. Kategoriler (Categories) listesinde Dosya (File) satırının üzerine gelin. Yan tarafta gördüğünüz düğmeler içinde ilk sıranın sonundaki yazıcı simgeli düğmeyi (normal yazıcı simgesine göre daha küçüktür) fare ile sürükleyip araç çubuğu üzerine bırakın. Artık bir alanı seçip bu düğmeye tıkladığınızda yazıcıya sadece bu alanı gönderebilirsiniz. 10 BUNLARI DA BİLİN! 10 85. Seçimin Vaziyeti. Bir Excel çalışma sayfasında bir dizi hücreyi seçtikten sonra bu seçim alanındaki bazı bilgileri Excel penceresinin hemen altındaki durum çubuğunda bulunan Otomatik Hesaplama kutusundan alabilirsiniz. Bu kutuda normalde seçtiğiniz hücredeki sayıların toplamı görüntülenir. Ancak bu kutunun üzerine gidip sağ fare düğmesine bastığınızda bir menü açılır. Bu menüden seçimle ilgili ortalama, sayı adedi, en büyük ve en küçük değerleri ve elbette sayıların toplamını ekrana getirebilirsiniz. 86. Başlık Ortalama. Çalışma tablosunun bir satırında belirli hücreler arasına ortalanmış bir başlık yazmak istiyorsanız, ilk hücreye başlığınızı yazın. Sonra o satırda ilk hücre ile birlikte ortalama yapılacak tüm hücreleri seçin ve araç çubuğunda Sütunlar Arasında Ortala (Merge and Center) düğmesine tıklayın. 87. Tablo Yapıştırma. Excel'de hazırladığınız tabloyu bir Word belgesine, Word tablolarına benzer bir şekilde yapıştırmak istiyorsanız, tabloyu Excel'de seçip GRAFİKLER, FONKSİYONLAR, MAKROLAR 11 İşte son güne gelmiştik. Excel'in grafik özellikleri, makroları ve fonksiyonları ile ilgili sorularını cevaplayıp birkaç püf noktası verdiğimde raporlarını hazırlamak için hiçbir eksikleri kalmayacaktı. "Grafiklerle ve fonksiyonlarla uğraşmak pek kolay iş değil" dedi Tamer. "O kadar çekinmeyin; sizin için gerekli olanları öğrenmeniz zor değil. Excel 95, grafik sihirbazı ile grafik yaratma işlerini kolaylaştırıyor. Fonksiyonlara, yani işlevlere gelince, temel matematik işlevlerini kullanmakta zorlanmazsınız. Ama Excel'de 430'a yakın işlev var. Bunların hepsini anlatmaya zaman yetmez. Ama mantığını bir kez kaparsanız arkası gelir." "Ya makrolar?" diye sordu Elif. "Makrolar biraz uzman işidir. Art arda yaptığınız işlemleri tek komuta indirmesi için, Word'deki gibi Makro Kaydet komutu ile temel makrolar yaratabilirsiniz. Ancak, gerçek makrolar yaratmak için Visual Basic For Applications isimli makro yaratma dilini iyi bilmeniz gerekir. Yine de size birkaç örnek vereceğim. Şimdi dersimize geçelim…" 11 89. Excel'de bir grafiği nasıl çizdiririz? 11 Bunu basit bir örnek üzerinde açıklayalım. Diyelim ki aşağıdaki gibi bir veritabanımız var. Bu veritabanında belirtilen kamyonların her ay taşıdıkları yük miktarı grafik olarak gösterilmek isteniyor. Önce bu tablonun tamamını seçin ve araç çubuğundaki Grafik sihirbazı (Chart Wizard) butonuna tıklayın. İmleç artı işaretine dönüşecektir. Bu imleç ile hesap tablosunun boş bir alanına bir dikdörtgen çizin. Karşınıza Grafik sihirbazının 1. adımı çıkacak. Tablonun tamamını önceden seçtiğiniz için Aralık (Data range) kısmında değişiklik yapmanız gerekmez; İleri (Next) düğmesine tıklayın. 2. ve 3. adımlarda grafiğinizin biçimini seçeceksiniz; bu tercih size kalmış. 4. adımda satır veya sütunlardaki verilerin grafik üzerindeki yerleşimi ile ilgili ayarlar var. Örneğimizde bu diyalog kutusunda bir değişiklik yapmak gerekmiyor; ama diyalog kutusunda görünen örnek grafiğe göre bu seçeneklerin ne işe yaradığını kolayca görebilirsiniz. 5. adımda göstergeyi (lejand) ekleme seçeneğinin yanı sıra, grafik başlığını ve eksen başlıklarını yazabileceğiniz alanlar bulunur. Bunları doldurun. Son düğmesine tıkladığınızda grafiğiniz oluşacak. Grafiğin renklerini, çizgi ve kenarlık kalınlıklarını değiştirmek için, Grafiğin üzerine çift tıklayın; daha sonra biçimini değiştirmek istediğiniz öğenin üzerine çift tıklayın. Karşınıza biçimle ilgili her tür değişikliği yapabileceğiniz bir diyalog kutusu gelecek. 90. Excel'de bir zaman serisine göre girdiğimiz verilerle bir çubuk grafik hazırladık. Bu çubuk grafik üzerinde serinin genel gidişini (trendini) gösterebilir miyiz? Bunun için EĞİLİM (TREND) işlevini kullanacaksınız. Örneğin elimizde aşağıdaki gibi bir veritabanı olsun. Satış Trendini (eğilimini) hesaplamak için, A3 alanına Satış Trendi yazdıktan sonra B3:G3 alanını seçin. Hemen ardından =EĞİLİM(B2:G2) formülünü yazıp Formül sözdizimi hakkında 15 Çalışma sayfası işlevleri hakkında 15 Formül sözdizimi hakkında 15 Formülü düzenleme 15 Dizi formülünü düzenleme 16 Formülün tümünü veya parçasını hesaplanan değerle değiştirme 16 Formülü veya dizi formülünü silme 16 Hücre ve aralık başvuruları hakkında 16 Göreceli ve mutlak başvuruların arasındaki fark 17 R1C1 başvuruları hakkında 17 Çok sayıdaki sayfada aynı hücreye veya aralığa 3-B başvuru kullanarak başvurma 18 3-B başvuruları kullanma yönergeleri 18 Çalışma sayfalarını taşıdığınızda, kopyaladığınızda, eklediğinizde veya sildiğinizde 3-B başvuruya ne olur? 18 Dizi formülleri ve nasıl girilecekleri hakkında 18 Çalışma kitaplarındaki hesaplamalar hakkında 19 Diğer çalışma sayfalarındaki veya çalışma kitaplarındaki değerleri hesaplamak için formüller kullanma hakkında 19 TARİH VE SAAT FONKSİYONLARI 20 BUGÜN 20 TARİH 20 BUGÜN 21 GÜN 21 ŞİMDİ 21 TARİHSAYISI 21 ZAMANSAYISI 22 DAKİKA 22 YIL 22 HAFTANINGÜNÜ 23 SAAT 23 AY 24 SERİTARİH 24 TAMİŞGÜNÜ 24 SERİAY 25 HAFTASAY 25 İŞGÜNÜ 26 METİN FONKSİYONLARI 26 DAMGA 26 TEMİZ 26 KOD 27 BİRLEŞTİR 27 LİRA 27 ÖZDEŞ 28 BUL 28 SAYIDÜZENLE 29 SOLDAN 29 UZUNLUK 29 KÜÇÜKHARF 30 PARÇAAL 30 YAZIM.DÜZENİ 30 DEĞİŞTİR 30 YİNELE 31 SAĞDAN 31 MBUL 31 MBUL($B$17;$A$14) eşittir 5 32 YERİNEKOY 32 M 32 METNEÇEVİR 33 KIRP 33 Örnek 33 BÜYÜKHARF 33 SAYIYAÇEVİR 33 MATEMATİKSEL FONKSİYONLAR 34 MUTLAK 34 TAVANAYUVARLA 34 COS 34 EĞERSAY 34 EĞERSAY(A3:A6;”elmalar”) eşittir 2 35 ÇİFT 35 ÜS 35 ÇARPINIM 35 TABANAYUVARLA 36 OBEB 36 TAMSAYI 36 OKEK 36 LN 37 LOG 37 LOG10 37 MOD 37 KYUVARLA 38 TEK 38 Pİ 38 ÇARPIM 38 BÖLÜM 39 S_SAYI_ÜRET 39 RASGELEARADA 39 ROMEN 40 YUVARLA 40 AŞAĞIYUVARLA 40 YUKARIYUVARLA 41 İŞARET 41 SİN 41 KAREKÖK 41 ALTTOPLAM 42 TOPLA 42 ETOPLA 43 TAN 43 NSAT 43 VE 43 VE(B1:B3) eşittir YANLIŞ 44 VE(1 YANLIŞ 44 EĞER 44 DEĞİL 45 YADA 45 DOĞRU 46 MİN 46 ORTANCA 46 MAK 46 ORTALAMA 47 BİLGİ FONKSİYONLARI 47 HÜCRE 47 BOŞLUKSAY 48 HATA.TİPİ 49 BİLGİ 49 E İşlevleri 50 EÇİFTSE 51 ETEKSE 51 S 51 YOKSAY 52 TİP 52 ARAMA VE BAŞVURU İŞLEVLERİ 53 ADRES 53 ALANSAY 53 SÜTUN 53 SÜTUNSAY 54 DOLAYLI 54 SATIR 54 SATIRSAY 55 DEVRİK_DÖNÜŞÜM 55 HATA MESAJLARI 56 ##### hatasının anlamı nedir? 56 #BÖL/0! hatasının anlamı nedir? 56 #YOK hatasının anlamı nedir? 56 #AD? hatasının anlamı nedir? 57 #BOŞ! hatasının anlamı nedir? 57 #SAYI! hatasının anlamı nedir? 57 #BAŞV! hatasının anlamı nedir? 58 #DEĞER! hatasının anlamı nedir? 58 Formüllerdeki hesaplama işleçleri 59 BİRLEŞTİR 60 Microsoft Excel tarih ve saat hesaplamalarını nasıl yapar? 60 Tarih ve saat girme ipuçları 61 İşlem Tablosu İşlevleri Hakkında 62 Microsoft Excel'deki işlev tuşları 66 |